Mało jest leków tak kapryśnych w stosowaniu jak lewotyroksyna znana szerzej pod nazwami handlowymi jako Letrox lub Eutyrox. Lek ten jest syntetycznym analogiem tyroksyny (T4), czyli jednego z hormonów tarczycy, tuż obok trójjodotyroniny (T3) i kalcytoniny. Hormony te pełnią kilka kluczowych funkcji:

1. Odpowiadają za prawidłowy wzrost i dojrzewanie komórek i tkanek, szczególnie w okresie płodowym oraz noworodkowym. Przede wszystkim zwraca się uwagę na rozwój układu nerwowego, gdzie niedobór tych hormonów może prowadzić do niedorozwoju tego układu, a także układu kostnego i krążenia
2. Regulują metabolizm komórkowy w tym metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów. Kontrolują procesy utleniania w mitochondriach, a także wpływają na syntezę białek enzymatycznych. Odpowiadają również za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej
3. Wpływają na układ dokrewny m.in. poprzez przyspieszenie degradacji hormonów, takich jak kortyzol, aldosteron i hormon wzrostu. Jednocześnie mogą wzmagać wydzielanie tych samych hormonów. Czyli wpływają również na gospodarkę hormonalną naszego ciała

Chaos – czyli czym jest niedoczynność tarczycy?

Lewotyroksyna jest lekiem, który wykorzystuje się przy niedoczynności tarczycy. Niedoczynność tarczycy to stan, w którym nasza tarczyca produkuje niewystarczającą ilość hormonów kluczowych z perspektywy regulacji pracy naszego organizmu. Uzmysłówmy to sobie. To tak jakby w jakiejś ogromnej, wręcz globalnej korporacji szef wszystkich szefów, czy jak to się mówi w korposlangu… CEO nagle stwierdził, że informacje, które będzie przekazywać skróci. Od dzisiaj będzie wypowiadał tylko co czwarte słowo do pracowników pod nim. Ci sami pracownicy mają za zadanie wypełniać lub zlecać zaszyfrowane zadania. Jak myślicie co nastąpi w takiej korporacji? Jednym słowem. Chaos.

To teraz przełóżmy to na „dietetyczne nasze”. W momencie, gdy zaczyna brakować hormonów tarczycy w naszym organizmie również zaczyna panować chaos. Następuje spadek przemiany materii i przy tym wytwarzania ciepła, ale idąc dalej zwiększa się nasza masa ciała poprzez nadmierne magazynowanie tłuszczu. Oprócz tego osoba chora na niedoczynność tarczycy może odczuwać nieuzasadnione odczucie zmęczenia i osłabienia, senność, spadek libido, problemy z koncentracją, a u kobiet dodatkowo zaburzenie cyklu miesiączkowego. Tak jak mówiliśmy. Chaos.

Żeby uprzątnąć ten bałagan, powstały leki uzupełniające niedobory. Leki te stanowią niejako zamiennik naturalnie wydzielanych hormonów. Prowadzą do wyrównania stężeń hormonów a więc znacznie poprawiają jakość życia osoby chorej i tak naprawdę służą jako powrót do normalności.

PS. Ważne informacje: lewotyroksyna wchłania się w jelicie cienkim (dokładnie czczym i krętym) oraz w niewielkim stopniu w żołądku. To za chwilę może być istotne 😉

Jak stosować lewotyroksynę?

Przede wszystkim, gdy diagnoza będzie jednoznaczna to powinniśmy porozmawiać z lekarzem lub dietetykiem (a w sumie why not both?), którzy doradzą i przedstawią jak lewotyroksynę stosować. Z lekarzem oczywiście omawiaj wszystkie kwestie dotyczące leczenia i interakcji z lekami! Z dietetykiem z kolei omów kwestie diety i suplementacji, która może zaburzać działanie leku. No właśnie! To jest niestety pewien minus w leczeniu tej choroby. Należy dostosować spożywane posiłki do pory zażywania leku. A lek spożywamy codziennie, nieprzerwanie. A przecież chcemy, żeby działał, prawda? Dlatego przedstawiamy kilka porad na start.

Letrox/Eutyrox – interakcje z żywnością

Jedzenie i picie. Generalnie złota zasada spożywania pierwszego lub ostatniego posiłku jest taka, że jeśli coś potencjalnie (czyli to co napisane zostało poniżej) może wpłynąć na wchłanianie lewotyroksyny to między zażyciem leku, a zjedzeniem danego produktu powinna być zachowana przerwa.

1. Lek zażywamy rano (na czczo, 0.5 – 2 godzin przed śniadaniem) lub przed snem (min. 3 godziny po ostatnim posiłku) i popijamy niewielką ilością wody (najlepiej źródlanej). Jest to najważniejsza zasada. Tutaj nie bez powodu podajemy wodę źródlaną (lub niskozmineralizowaną) – składniki mineralne mogą zmniejszać wchłanianie leku.
2. Soja – zapewne natknęliście się na to, że wiele osób (w tym lekarzy) odradza jakiekolwiek spożycie soi bądź też produktów sojowych podczas niedoczynności tarczycy. Jeśli tak, to niestety ale te osoby poniekąd miały rację. Oczywiście, zgodzimy się, że białko sojowe może ograniczać wchłanianie lewotyroksyny. Natomiast białka te nie stacjonują w naszym przewodzie pokarmowym przez cały dzień. Raczej są z minuty na minutę…. „przepychane” dalej. W związku z czym rekomenduje się, aby produkty sojowe jeść w drugiej połowie dnia do zażywania leku. Czyli jeśli zażywasz lek rano to śmiało podczas kolacji wrzuć tofu na kanapki.
3. Kawa – niestety, ale ten (błogosławiony – chciałoby się rzec) napój z rana może zmniejszać wchłanianie leku nawet o ponad 30%.
4. Nabiał – jajecznica na śniadanie raczej nie wchodzi w grę, podobnie z płatkami na mleku zwierzęcym. Wapń odgrywa tutaj kluczową rolę w zmniejszeniu wchłaniania lewotyroksyny o przynajmniej 10%. PS. Jednocześnie przypominamy, że napoje roślinne najczęściej są wzbogacone w wapń. A więc ich działanie będzie bardzo podobne – zrób przerwę 😊
5. Błonnik – nasiona roślin strączkowych lub inne produkty zawierające duże ilości błonnika. Możesz je oczywiście zjeść ale zachowaj dłuższą przerwę.
6. Sok grejpfrutowy – chyba nikomu nie trzeba przypominać, że wchodzi w interakcje ze wszystkim. Może zaburzyć wchłanianie o około 13%.
7. Papaja – nie wiemy czy jesteś fanem ale na wszelki wypadek wskazujemy na opis przypadku pacjenta, który po podróży do krajów tropikalnych, właśnie przez papaję pogorszył wyniki tarczycy.

Jakie suplementy osłabiają działanie Eutyroxu/Letroxu?

Leki i suplementy. Leki oczywiście przepisuje lekarz, który zwraca uwagę na niedoczynność tarczycy i zażywaną lewotyroksynę. W przypadku suplementów szczególnie tych branych bez konsultacji z lekarzem/dietetykiem należy zwrócić uwagę przede wszystkim na kilka pozycji.

1. Suplementy wapnia i żelaza – stosowanie tych suplementów oraz lewotyroksyny spowodowało mniejszą efektywność leku, nawet o ponad 30%. Najlepiej zachować jak najdłuższą przerwę, nawet od 2 do 8 godzin.
2. Witamina C – ten suplement z kolei może zwiększyć wchłanianie lewotyroksyny. Badania wskazują, że jednoczesne stosowanie witaminy C i leku może poprawić jego wchłanianie. Jednakże taką strategię najlepiej omówić z lekarzem.
3. Suplementy/leki z dziurawcem – mogą zmieniać metabolizm lewotyroksyny

Interakcje leków z Eutyroxem/Letroxem

Leki, które wchodzą w interakcję z Eutyroxem/Letroxem:

1. Leki przeciwcukrzycowe – lewotyroksyna może osłabiać ich działanie. Dlatego na początku leczenia należy częściej kontrolować stężenia glukozy
2. Środki wiążące fosforany – stosowane np. u pacjentów z chorobami nerek czy przytarczyc. Mogą zmniejszyć wchłanianie lewotyroksyny nawet o 50%.
3. Pochodne kumaryny – czyli leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna). W tym przypadku zalecana jest szczególna ostrożność ponieważ lewotyroksyna może osłabiać działanie leków przeciwzakrzepowych co może nasilać krwawienia.
4. Środki antykoncepcyjne lub hormonalna terapia zastępcza – przy stosowaniu preparatów z estrogenami zapotrzebowanie na lewotyroksynę może być zwiększone
5. Inhibitory proteazy – mogą wpływać na działanie Eutyroxu/Letroxu
6. Fenytoina – czyli lek stosowany w leczeniu padaczki. Fenytoina przyspiesza metabolizm lewotyroksyny
7. Cholestyramina, kolestypol – leki stosowane przy wysokim stężeniu cholesterolu (nie są to statyny). hamują wchłanianie lewotyroksyny. Zalecana przerwa 4-5 godzin
8. Salicylany, dikumarol, furosemid, klofibrat – mogą wypierać lewotyroksynę z połączeń z białkami osoczowymi i zwiększać stężenie fT4
9. Środki zobojętniające sok żołądkowy i leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka – aby tabletki z lewotyroksyną się rozpuściły niezbędne jest fizjologiczne kwaśne pH soku żołądkowego. W przypadku leków zobojętniających pH soku (np. IPP, Omeprazol, Lansoprazol, Pantoprazol, Esomeprazol), infekcji H. pylori czy autoimmunologicznego zapalenia żołądka można zaobserwować zmianę we wchłanianiu leku nawet o 70%.
10. Orlistat – może zaburzać wchłanianie lewotyroksyny
11. Inne leki wskazane w CHPL Eutyroxu (wskazane przez producenta): Inhibitory kinazy tyrozynowej, sewelamer, propylotiouracyl, glikokortykosteroidy, leki blokujące receptory beta-adrenolityczne, amiodaron i środki kontrastowe zawierające jod, chlorochina/proguanil, leki pobudzające enzymy wątrobowe
12. Inne leki wskazywane w badaniach: statyny, androgeny, sertralina i fluoksetyna, propranolol i amiodaron

Kto może gorzej wchłaniać Eutyrox/Letrox:

1. Osoby z zespołem krótkiego jelita
2. Choroby przewodu pokarmowego: H. pylori, celiakia, nietolerancja laktozy, nieswoiste zapalenia jelit, choroby pasożytnicze, zespoły złego wchłaniania
3. Osoby żywione dojelitowo

Uwaga! Przypominamy, że biotyna może fałszować wyniki badań! Odstawiamy ją przed sprawdzeniem wyników tarczycowych

Autorzy: Maja Czerwińska Rogowska, Mateusz Bernaciak

Literatura:

1. Liu H, Lu M, Hu J, et al. Medications and Food Interfering with the Bioavailability of Levothyroxine: A Systematic Review. Ther Clin Risk Manag. 2023;19:503-523. Published 2023 Jun 23.
2. Irving SA, Vadiveloo T, Leese GP. Drugs that interact with levothyroxine: an observational study from the Thyroid Epidemiology, Audit and Research Study (TEARS). Clin Endocrinol (Oxf). 2015;82(1):136-141.
3. Kucharska AM, Beń-Skowronek I, Walczak M, et. al. Congenital hypothyroidism — Polish recommendations for therapy, treatment monitoring, and screening tests in special categories of neonates with increased risk of hypothyroidism. Endokrynologia Polska 2016; 67 (5)
4. Płaczkiewicz-Jankowska E. Leczenie niedoczynności tarczycy: podsumowanie wytycznych American Thyroid Association Task Force on Thyroid Hormone Replacement 2014. Med. Prakt., 2015; 5: 12–26
5. de Mello RB, Giassi K, Stahl G, et al. Evaluation of Bedtime vs. Morning Levothyroxine Intake to Control Hypothyroidism in Older Patients: A Pragmatic Crossover Randomized Clinical Trial. Front Med (Lausanne). 2022;9:828762
6. Beń-Skowronek I, Wiśniowiecka M. Replacement therapy of secondary hypothyroidism in children born with low body weight improves mental development. Ann Agric Environ Med 2012; 19: 567–571.
7. Conrad SC, Chiu H, Silverman BL. Soy formula complicates management of congenital hypothyroidism. Arch Dis Child 2004; 89: 37–40. DOI:10.1136/adc.2002.009365.
8. Rutkowska A, Rachoń D, Milewicz A, et al. Polish Society of Endocrinology Position statement on endocrine disrupting chemicals (EDCs). Endokrynol Pol. 2015;66(3):276-281.
9. Balapatabendi M, Harris D, Shenoy SD. Drug interaction of levothyroxine with infant colic drops. Arch Dis Child. 2011;96(9):888-889.
10. CHPL Eutyrox