W ciągu życia większość z nas przynajmniej raz trafi na salę operacyjną — i to niekoniecznie z powodu jednego „dużego” zabiegu. Naukowcy z USA oszacowali, że przeciętny Amerykanin do 85. roku życia przejdzie około 9 zabiegów. Skoro tak, to jak się przygotować do operacji?
Wolisz wersję słuchaną? Na końcu znajdziesz podcast 😉
Artykuł powstał we współpracy z Activlab, producentem preparatów z serii Recomed
Dlaczego warto się przygotować?
Dobrze zaplanowana prehabilitacja (aktywność fizyczna + odpowiednie żywienie + wsparcie oddechowe i nawyki) może skracać czas hospitalizacji, obniżać ryzyko powikłań pooperacyjnych i przyspieszać powrót do pełnej prawności. Metaanalizy i przeglądy wskazują m.in. na poprawę wydolności oraz mniejszą częstość powikłań – szczególnie, gdy program prehabilitacji trwa co najmniej 3–4 tygodnie. Więcej o prehabilitacji tutaj: https://drmajaczerwinska.pl/jak-poprawic-efekty-leczenia-odcinek-o-prehabilitacji-podcast/
Filary przygotowania do operacji:
1) Ruch i ćwiczenia oddechowe
- Aktywność tlenowa + siłowa – dopasowana do Ciebie i Twojego stanu (zupełnie inną wydolność i cele będzie miał 40-latek a zupełnie inne 65-latek z zaawansowaną miażdżycą). Najlepiej skonsultuj ją ze specjalistą. Każda aktywność fizyczna jest bardzo ważna w przygotowaniu do operacji. Za chwilę przeczytasz o roli białka. Ale pamiętaj, białko zostanie lepiej wykorzystane, jeśli dodasz do niej aktywność
- Trening mięśni wdechowych (oddechy oporowe, spirometr treningowy): zmniejsza ryzyko zapalenia płuc i powikłań po operacjach klatki piersiowej/ jamy brzusznej.
2) Żywienie i białko
- Dieta bogatobiałkowa: białko jest podstawą do odbudowy mięśni po operacji. Ale o ilość mięśni warto zadbać wcześniej. Zwłaszcza, jeśli masz niską masę mięśniową. Ile białka? Średnio 1.2–1.5 g/kg m.c./dobę, natomiast zapotrzebowanie ustal z lekarzem lub dietetykiem. Zależy ona m.in. od wydolności Twoich nerek. Skąd brać białko? Mięso/jaja/nabiał lub strączki (jeśli tolerujesz). Jeśli masz problem z dostarczeniem odpowiednirej ilości białka, wsparciem będą doustne preparaty odżywcze (ONS)
- W dużych zabiegach w obrębie jamy brzusznej (lub u pacjentów niedożywionych/z dużym urazem/ z nowotworami w obrębie głowy i szyi) rozważa się też immunożywienie (czyli preparaty medyczne wzbogacone w argininę/kwasy ω-3/nukleotydy)
- Węglowodany przed operacją. Ten fragment może Cię zdziwić. Ale nie, jeżeli dowiesz się, że w okresie pooperacyjnym u pacjentów pojawia się przejściowa insulinooporność. Podawanie specjalnych preparatów (takich jak Recomed carbo), który zmniejsza inulinooporność po operacji oraz skraca okres głodzenia. Przed operacją u większości pacjentów dozwolone są klarowne napoje z węglowodanami do 2 h przed znieczuleniem. Celem ich stosowania jest: zmniejszenie insulinooporności, pragnienia oraz głodu. Wyjątki? Niestabilna cukrzyca, gastropareza, wysokie ryzyko aspiracji — zawsze decyduje anestezjolog/chirurg.
3) Rzucenie nałogów – im wcześniej odstawisz alkohol oraz papierosy, tym lepiej
Niestety, zarówno alkohol jak i palenie zwiększa ryzyko powikłań. Wpływa na dłuższe gojenie się ran, wydłuża czas hospitalizacji. Badania wskazują na optymalny czas miesiąca przed operacją. Ale zawsze, im szybciej tym lepiej
4) Suplementy ziołowe i witaminowe
Wiele ziół (np. dziurawiec, żeń-szeń, miłorząb, czosnek, kava kava, waleriana) wchodzi w interakcje ze znieczuleniem i krzepnięciem. Standardowo zaleca się przerwanie 1–2 tygodnie przed zabiegiem (szczegóły dla poszczególnych ziół bywają różne). Zawsze pokaż lekarzowi pełną listę suplementów
5) Cukrzyca
Jeśli masz problem z nieustabilizowaną glikemią – warto zadbać o to szybciej. W tym celu skonsultuj się z dietetykiem/lekarzem. Wysoka glikemia (wysoki cukier we krwi) sprzyja trudnemu gojeniu ran
6) Anemia i żelazo
Wyrównaj niedokrwistość – jeśli masz z tym problem, również musisz zacząć szybciej. Skonsultuj się z lekarzem żeby sprawdzić jak zrobić to najlepiej
Uwaga na leki przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe – nie odstawiaj samodzielnie; harmonogram bezpiecznego wstrzymania ustala chirurg/anestezjolog (zależnie od zabiegu i ryzyka zakrzepowo-krwotocznego).
Bibliografia
- ASA. 2023 American Society of Anesthesiologists Practice Guidelines for Preoperative Fasting (modular update). Anesthesiology 2023;138:132–151.
- ESPEN. Practical Guideline: Clinical Nutrition in Surgery. Clin Nutr 2021.
- Tong E, et al. Effects of preoperative carbohydrate loading on recovery. Nutrients 2022.
- Weimann A, et al. ESPEN Guideline (2017/2021)
- Katsura M., et al. Preoperative inspiratory muscle training and pulmonary complications – metaanaliza. BMJ 2015
