Myślę, że nikogo nie zdziwi, że miód zawiera przede wszystkim węglowodany.

Jest to głównie fruktoza i glukoza, czyli cukry proste. Inne składniki zawarte w miodzie to białko, enzymy, kwasy, witaminy i minerały. Tak naprawdę, kiedy przyjrzymy się dokładnemu składowi miodu to zobaczymy, że witamin i składników mineralnych wcale nie jest w miodzie aż tak dużo – jest to zaledwie 0,2 mg/100 g żelaza czy 2,3 mg witaminy C /100g miodu.

Dodatkowo pamiętajmy, że podana ilość zawarta jest w 100 g miodu więc w około 5 łyżkach. To przy okazji spora dawka kcal – około 300. Pomimo teoretycznie niewielkiej ilości witaminy C w miodzie badania wskazują, że dziennie spożywanie 1,5 g/kg mc ciała miodu w 14 dni jest w stanie zwiększyć stężenie witaminy C o 47%. Dodatkowo zaobserwowano wzrost reduktazy glutationowej (jednego z najsilniejszych antyoksydantów) o 7%.

Siła miodu

Ważną informacją jest to, że w miodzie znajdziemy argininę i metabolity tlenku azotu. Są one bardzo korzystne w aspekcie gojenia się ran. Miód ma również sporo proliny (jeśli chodzi o % skład białka miodu). Prolina to aminokwas, który buduje kolagen. 

Wydaje się, że tak naprawdę siła miodu tkwi w zawartych w miodzie antyoksydantach i innych substancjach aktywnych. Substancje czynne to np. metyloglioksal zawarty w miodzie manuka, hesperetyna w miodzie cytrusowym, kwercetyna w miodzie słonecznikowym czy luteolina w miodzie lawendowym. 

Warto też dodać, że skład miodu zależy od rośliny, z której jest produkowany i od miejsca geograficznego. Np. najsłynniejszy pod względem zdrowotnym miód, czyli miód manuka jest miodem pochodzącym z Nowej Zelandii i zbierany jest z krzewów manuka.  

Działanie ogólne miodu

Miód wykazuje działanie bakterio-, grzybo- i wirusobójcze. Co do działania bakteriobójczego to najsilniejsze działanie ma miód Manuka. Badania wskazują też, że miody jednokwiatowe mają silniejsze działanie bakteriobójcze niż miody wielokwiatowe. 

W działaniu przeciwgrzybiczym zaobserwowano, że miód wykazuje je głównie w kierunku grzybów z rodzaju Candida. Efekt ten jest związany z tworzeniem biofilmu, który utrudnia rozwój grzybów. 

Miód na odporność

Dane z badań in vitro potwierdzają także działanie przeciwwirusowe miodu. Wykazano je przeciwko różnym typom wirusów, takich jak wirus różyczki, opryszczki czy ospy wietrznej.  

Warto tutaj wspomnieć, że oprócz działania typowo przeciwko drobnoustrojom, miód wykazuje również działanie stymulujące układ immunologiczny. Miód pomaga obniżyć CRP (białko C-reaktywne wskazujące na toczący się stan zapalny w organizmie) oraz prostaglandyny PGE2 (odgrywają rolę w bólu, stanach zapalnych i gorączce). W jednym z badań zaobserwowano, że spożywanie 1,2g/kg mc miodu po 15 dniach obniżało poziom prostaglandyn o ponad 50%. Dodatkowo miód stymuluje komórki układu odpornościowego tj. monocyty, fagocyty (komórki żerne), limfocyty i eozynofile. Miód wzmaga również produkcję przeciwciał (które uczestniczą w walce z chorobą) oraz cytokin zapalnych z monocytów. Dzięki temu reakcja układu odpornościowego jest szybsza i bardziej skuteczna. 

Dość ciekawe są wyniki badania u pacjentów z obniżoną odpornością. U pacjentów z AIDS spożywanie 80g miodu po 3 tygodniach spowodowało wzrost poziomu prostaglandyn. Miód wzmocnił więc odporność pacjentów. Wydaje się więc, że działanie miodu może być uzależnione od sytuacji fizjologicznej organizmu. 

Miód a rany

Miód stymuluje syntezę kolagenu i angiogenezę (tworzenie sieci naczyń krwionośnych) w obrębie rany. Będzie więc ułatwiał proces gojenia. Specjalne opatrunki z miodem są produkowane i powszechnie dostępne w aptekach. Badania z Francji potwierdzają ich skuteczność. W porównaniu ze zwykłymi opatrunkami, te z miodem spowodowały szybsze gojenie ran chirurgicznych i oparzeniowych. Wszystko związane jest z wielościeżkowym działaniem miodu.

Po pierwsze stymulacja syntezy kolagenu i lepsze dotlenienie i odżywienie okolicy rany. Po drugie związki przeciwutleniające w miodzie działają bakteriobójczo i dezynfekcyjnie – zapobiegają więc zakażeniom rany. Dzięki zawartości antyoksydantów miód zmniejsza powstanie wolnych rodników tlenowych, co z kolei powoduje, że proces gojenia się rany może przejść z fazy stanu zapalnego do fazy gojenia rany i regeneracji. A dodatkowo, miód zwiększa produkcję H2O2 (nadtlenek wodoru), który nie tylko działa odkażająco, ale także stymuluje fibroblasty i komórki nabłonkowe do gojenia.

Warto dodać, że sugerowane jest raczej stosowanie profesjonalnych opatrunków na bazie miodu a nie np. smarowanie ran czystym miodem. Ranę łatwo jest zakazić a w przypadku zwykłego miodu ryzyko jest większe.  Zachęcam zdecydowanie do korzystania z profesjonalnych opatrunków. 

Miód a układ hormonalny i płodność 

Badania dotyczące wpływu miodu na płodność są raczej ciekawostką – dotyczą bowiem badań na zwierzętach. Nie można więc przenieść ich zero-jedynkowo na takie same efekty u ludzi. Niemniej jednak, warto je przytoczyć. 

Obserwacje prowadzone na szczurach wykazały, że karmienie zwierząt miodem spowodowało poprawę erekcji i wyższy poziom testosteronu. Przekładało się więc to na poprawę płodności samców szczurów. Co ciekawe, szczury w badaniu zostały najpierw narażone na działanie dymu papierosowego, a następnie spożywały 1,2g miodu/kg mc. Badania wskazały również, że miód perski powodował u szczurów wzrost ilości plemników.

Zadowalające wyniki uzyskano również u samic szczurów. Najpierw narażono je na kontakt z bisfenolem A BPA (związek występujący w tworzywach sztucznych, w większej ilości wpływający negatywnie na płodność). Następnie podawano szczurom miód Tualang. Zauważono, że przywracał on prawidłowe stosunki hormonów FSH i LH, które związane są z rozrodczością. Stosowanie u szczurów miodu zmniejszało także toksyczność kadmu na układ rozrodczy. 

Warto jednak podkreślić, że stosowane badania są badaniami na zwierzętach. Nie wiemy czy podobny efekt wywołają one u ludzi. 

Miód a cukrzyca i cholesterol

Wpływ miodu na cholesterol i glukozę jest dość ciekawy. Z jednej strony badania wskazują, że miód zmniejsza hiperglikemię, obniża stężenie trójglicerydów oraz cholesterolu całkowitego. Badania przeprowadzone w Iranie wykazały, że zjadanie 70g miodu pomogło obniżyć całkowity poziom cholesterolu oraz stężenie trójglicerydów. Badania wskazują również, że miód w porównaniu ze zwykłym cukrem mniej podnosi poziom glukozy we krwi. Prawdopodobnie związane jest to z tym, że miód oprócz węglowodanów zawiera także antyoksydanty. Dodatkowo, wyższy poziom tlenku azotu (który powstaje po spożyciu miodu) stymuluje uwalnianie insuliny.  

Należy zauważyć, że pomimo tych obserwacji, miód zawiera po prostu dużo kcal i cukrów prostych. Pomimo tego, że mniej podnosi stężenie glukozy w porównaniu ze zwykłym cukrem, to i tak nie jest zalecany dla cukrzyków. Potwierdzają to także większe obserwacje badań. Po analizie prawie 8000 badań, przegląd systematyczny wykazał, że doustne spożycie miodu może nie mieć znaczącego wpływu wpływ na modulację profilu metabolicznego (cholesterol, trójglicerydy, glukoza) u osób bez cukrzycy. Ponadto zauważono, że duże spożycie miodu może zwiększyć stężenie glukozy i pogorszenie innych parametrów metabolicznych u pacjentów z cukrzycą typu 2. Dlatego myśląc o miodzie pamiętajmy o tym, że jego spożycie w większej ilości będzie skutkowało wyższym stężeniem glukozy. 

Podsumowanie

Podsumowując temat miodu widać, że jego korzystny wpływ został wykazany w wielu badaniach. Pamiętajmy jednak, że działanie to uzależnione było od dawki spożywanego miodu. Zwykle było to aż 80-150g miodu dziennie. To spora dawka cukru oraz kcal. Zdecydowanie zdrowszego niż czysty cukier ale nadal – to po prostu duża dawka cukru i kcal. Jeśli na co dzień mamy dużą aktywność, nie mamy nadwagi czy otyłości i mamy bardzo zdrową dietę to prawdopodobnie zjedzenie 4-5 łyżek miodu (dobrze wkomponowanych w posiłki) nic nie zmieni i wpłynie na nas tylko pozytywnie. Niestety, patrząc realnie na statystyki naszego stylu życia, mało kto z nas może pozwolić sobie na codziennie jedzenie dużej ilości miodu. 

Bibliografia:

 

1. 1. Akhbari M, Jabbari M, Ayati MH, Namazi N. The Effects of Oral Consumption of Honey on Key Metabolic Profiles in Adult Patients with Type 2 Diabetes Mellitus and Nondiabetic Individuals: A Systematic Review of Clinical Trials. Evid Based Complement Alternat Med. 2021 Jan 23;2021:6666832. doi: 10.1155/2021/6666832. PMID: 33552217; PMCID: PMC7847356.

1. 1. Meo SA, Ansari MJ, Sattar K, Chaudhary HU, Hajjar W, Alasiri S. Honey and diabetes mellitus: Obstacles and challenges – Road to be repaired. Saudi J Biol Sci. 2017 Jul;24(5):1030-1033. doi: 10.1016/j.sjbs.2016.12.020. Epub 2017 Jan 11. PMID: 28663699; PMCID: PMC5478296.

1. 1. Al-Waili, Noori; Salom, Khelod; Al-Ghamdi, Ahmad; Ansari, Mohammad Javed; Al-Waili, Ali; Al-Waili, Thia (2013). Honey and Cardiovascular Risk Factors, in Normal Individuals and in Patients with Diabetes Mellitus or Dyslipidemia. Journal of Medicinal Food, 16(12), 1063–1078. doi:10.1089/jmf.2012.0285

1. 1. Miguel MG, Antunes MD, Faleiro ML. Honey as a Complementary Medicine. Integr Med Insights. 2017 Apr 24;12:1178633717702869. doi: 10.1177/1178633717702869. PMID: 28469409; PMCID: PMC5406168.

1. 1. Bobiş O, Dezmirean DS, Moise AR. Honey and Diabetes: The Importance of Natural Simple Sugars in Diet for Preventing and Treating Different Type of Diabetes. Oxid Med Cell Longev. 2018 Feb 4;2018:4757893. doi: 10.1155/2018/4757893. PMID: 29507651; PMCID: PMC5817209.

1. 1. Al-Waili NS, Boni NS. Natural honey lowers plasma prostaglandin concentrations in normal individuals. J Med Food. 2003 Summer;6(2):129-33. doi: 10.1089/109662003322233530. PMID: 12935324.

1. 1. Scepankova H, Combarros-Fuertes P, Fresno JM, Tornadijo ME, Dias MS, Pinto CA, Saraiva JA, Estevinho LM. Role of Honey in Advanced Wound Care. Molecules. 2021 Aug 7;26(16):4784. doi: 10.3390/molecules26164784. PMID: 34443372; PMCID: PMC8398244.

1. 1. Zaid, S.S.M.; Ruslee, S.S.; Mokhtar, M.H. Protective Roles of Honey in Reproductive Health: A Review. Molecules 2021, 26, 3322. https://doi.org/10.3390/ molecules26113322

1. 1. Al-Waili N, Salom K, Al-Ghamdi A, Ansari MJ. Antibiotic, pesticide, and microbial contaminants of honey: human health hazards. ScientificWorldJournal. 2012;2012:930849. doi: 10.1100/2012/930849. Epub 2012 Oct 14. PMID: 23097637; PMCID: PMC3477659.

1. 1. Al-Waili N, Salom K, Al-Ghamdi AA. Honey for wound healing, ulcers, and burns; data supporting its use in clinical practice. ScientificWorldJournal. 2011 Apr 5;11:766-87. doi: 10.1100/tsw.2011.78. PMID: 21479349; PMCID: PMC5720113.

1. Bogdanov, Stefan; Jurendic, Tomislav; Sieber, Robert; Gallmann, Peter (2008). Honey for Nutrition and Health: A Review. Journal of the American College of Nutrition, 27(6), 677–689. doi:10.1080/07315724.2008.10719745